De Douro-vallei in Portugal is het oudste afgebakende wijngebied ter wereld. Dat betekent niet dat het de allereeerste plaats is waar wijndruiven zijn verbouwd, maar eerder de vroegst erkende en gedocumenteerde regio om dit te doen. Je kan het zien als de eerste “Appellation”.
Het staat nu op de werelderfgoedlijst van de Unesco. De Douro is een van de 26 “Denominação de Origem Controlada” of “DOC’s” – subregio’s niet meegerekend. Het is verreweg het meest bekende wijngebied in Portugal. De rivier de Douro heeft gedurende duizenden jaren de vallei uitgeslepen. De wijngaarden in de Dourovallei zijn vanwege de steile hellingen aangelegd in terrasvorm. Ze verlenen het landschap zijn spectaculaire aanblik. De bodem bestaat voornamelijk uit leisteen, dat weliswaar hard is, maar ook gemakkelijk breekt. Bovendien splijt dit gesteente onder de grond vaak in verticale lagen. De wijnstokken kunnen daardoor diep in de bodem wortelen en ook het vocht kan diep doordringen.
Onderverdeling
De Douro is onderverdeeld in drie hoofdgebieden. Baixo Corgo is het meest westelijke gebied en hier komen de eenvoudigere Ruby en Tawny ports vandaan. Cima Corgo ligt verder landinwaarts en dit is het hart van het portgebied. Dit gebied heeft het meest geschikte klimaat. Hier is wat minder heet. Hier groeien dan ook de druiven waar de mooiste Vintage en Late Bottled Vintage ports van gemaakt zijn.
Field Blends
Kenmerkend voor de Douro is ook de enorme hoeveelheid druivenrassen die hier lange tijd door elkaar aangeplant stonden. We noemen de wijnen hiervan dan ook “field blends”. Tientallen inheemse druivenrassen zijn officieel toegestaan, maar slechts een klein deel hiervan levert wijnen van hoge kwalitei. Oa Touriga nacional, Tinta barroca, Tinta francesa, Tinta amarela, Tinta roriz en Tinta cão voor rood, en Malvasia fina, Gouveio, Viosinho, Codega en Rabigato voor wit. Tja, wie kent deze druiven niet ….? Deze druiven zijn gebruikt voor port, maar er is meer dan port in de Douro! Port maakt maar 40% van de totale wijnproductie uit. “Gewone “rode wijnen blinken uit in kwaliteit en worden steeds vaker tot de beste van Portugal gerekend. Allerlei soorten stijlen worden hier gemaakt. De witte wijnen zijn doorgaans afkomstig van de hoogste wijngaarden in de Douro waar de verkoelende invloed van de Atlantische Oceaan sterker is en hebben daardoor veel frisheid.
Port , wat is dat nou precies?
Eerst wordt er een ‘gewone’ stille wijn gemaakt. Dat gebeurt echter op een speciale manier. Het is namelijk de bedoeling zoveel mogelijk kleur en aroma’s aan de schillen te onttrekken in een zo kort mogelijke tijd. Dat doet men in bepaalde gevallen door de druiven ‘met de voeten te treden’. De hele trossen worden na de oogst in grote stenen bakken, de zogenaamde lagares, verzameld. Gedurende minimaal twee uur lopen mensen op hun blote voeten en arm in arm in een ritmisch tempo door de lagares waardoor de druiven op een zachte manier openbarsten en de schillen hun kleur afgeven aan het sap. Voor de eenvoudige portsoorten gebruikt men een modern mechanisch systeem hebben aangeschaft
Versterking door alcohol
Tijdens komt de gisting op gang. Die gisting wordt na enkele dagen bijn 9% procent gevormde alcohol gestopt door toevoeging van brandy als nog niet alle suikers door de gistcellen zijn opgesnoept. Daardoor is port bijna altijd zoet. Nadat de basisport klaar is gaat hij naar de grote lodges (‘loodsen’) waar ze worden opgeslagen liggen in de havenstad Vila Nova de Gaia, tegenover Oporto. Daar is het, door de koele wind van de Atlantische Oceaan, minder heet, wat beter is voor een langzame rijping van de port.
Ruby en Tawny nader verklaard.
Ruby
Standaard ruby ports hebben een dieppaarse kleur. Zij zijn meestal een blend van ports uit diverse jaren en verschillende wijngaarden. Elk porthuis probeert door dit blenden een port te maken die kenmerkend is voor de stijl van het huis. Het is een port gekenmerkt door veel zwart bosfruit en wat gebrande tonen die je ietsje gekoeld (16%) lekker kunt drinken. Zo ,of natuurlijk bij intense kazen Juist gekoeld omdat dan de nadruk op het zwarte fruit ligt. Te warm betekent te veel brandige alcohol in de neus.
De ruby stijl ports zijn er in verschillende kwaliteiten:
Reserve
Dit is de officiële naam voor een hogere kwaliteit ruby port. Hiervoor worden betere druiven gebruikt van betere hellingen en er wordt selectiever geplukt. Een officieel proefpanel proef de port alvorens het stempel ‘reserva’ mag worden gebruikt.
Vintage
Vintage port is een ruby-stijl port die alleen in heel goede jaargangen wordt gemaakt. Een vintage jaar wordt officieel door het overkoepelde orgaan uitgeroepen. Deze port wordt al na 2 jaar rijping gebotteld en rijpt verder in de fles. Vaak is zo’n vintage-port pas na een jaar of 15 op zijn best. Maar dan moet ie ook in één keer op. Hij loopt dan snel terug. De ochtend erna is het feest afgelopen. Maar het was dan ook een groot feest.
Single Quinta Vintage
Voor deze port geldt hetzelfde als voor een ‘gewone’ vintage port. De druiven voor deze soort port komen echter van één bepaalde quinta (wijnboerderij). Vaak zijn die vintage ports uit een niet-officieel vintage jaar.
Late Bottled Vintage (LBV)
Late Bottled Vintage is een port van één enkele jaargang (vintage) die 4-6 jaar in grote houten vaten heeft gerijpt. Op het etiket staan het oogstjaar én het jaar van botteling. Zoals de naam al zegt wordt hij later gebotteld dan een Vintage port. Een LBV smaakt als een jonge vintage, maar is minder complex en makkelijker te drinken. Oorspronkelijk is deze soort in het leven geroepen om het voor de horeca makkelijker te maken een vintage-lookalike-port te kunnen schenken. Een vintage port kan na opening dan ook gewoon bewaard worden.
Crusted
Dit is een aparte type ruby port die niet veel wordt gemaakt. Het is een blend van full-bodied ports die 4 jaar hebben gerijpt in grote houten vaten. Ze worden ongefilterd gebotteld en pas na nog 3 jaar in de fles op de markt gebracht. Er wordt een ‘korst’ gevormd van depot op de want van de fles, wat deze port de naam ‘crusted’ geeft. Decanteren is dus altijd een must! Je ziet ze niet zo vaak meer.
stijl De andere : de Tawny
Ook dit is een basisport, maar met een lichtere kleur en zachtere smaak dan de ruby. Dat komt doordat deze langer op hout vaten gelegen. Na de rijping van 2 jaar in de grote houten vaten rijpen ze door in kleinere, de zogenaamde ‘pipas’. De opslag is minimaal 3,5 jaar, maar sommige huizen houden een langere rijpingsperiode aan. Tawny port gaat prima bij lichte kaassoorten maar ook bij Appeltaart of creme brulee.
Jaartal tawny
Er zijn ook tawny’s waar je op het etiket ziet staat 10, 20, 30 of 40 years old. Deze ports zijn niet precies zo oud, maar het is een aanduiding van de gemiddelde leeftijd van de ports die voor de blend zijn gebruikt. Deze hebben dus langer in de pipas doorgebracht waardoor hun kleur verandert van rood naar meer oranje-bruin. De smaak wordt ook milder en nootachtiger.
Colheita
Colheita is Portugees voor ‘vintage’. Dit is, net als een Vintage port, een port van één jaargang. Het verschil is echte dat een Colheita langer dan zeven jaar in houten vaten gerijpt is. Op het etiket staat naast het oogstjaar het jaar van botteling. Bij aankoop is het belangrijk dat je daarop let. Je kunt je voorstellen dat een Colheita die 8 jaar heeft gerijpt heel anders smaakt dan een Colheita die pas na 12 jaar gebotteld is. Dit is eigenlijk wel een port met een heel hoge complexiteit! Topmateriaal.
