Portugal heeft, door de eeuwen heen, een geheel pad belopen, en het doet dat eigenlijk ook in de wijnbouw nog steeds. Wijnen uit Portugal hebben dan ook vaak een geheel eigen signatuur. Er is een duidelijk iets in de smaak van “typisch Portugees”. Wijnen met een duidelijk authentiek en origineel karakter. Echt iets voor wijndrinkers die juist eens iets anders willen.
Eigen Koers
Het specifieke van Portugal zit in de combinatie van traditie en modern. Honderden verschillende alsook autochtone druivenrassen, staan er in Portugal aangeplant. Ook met de meest exotisch namen en vaak totaal onbekend. Alleen al in de Dourovallei – het Portgebied – treft men er tientallen aan. Je ziet hier ook nagenoeg geen Cabernet of Chardonnay oid. Duidelijk met beleid vasthouden aan eigen druiven, blijkt nu, met de vraag naar diversiteit een sterke zet te zijn!
Geschiedenis
De Portugese wijnbouw bestaat al zeer lang. Vooral door de aanwezigheid van de Romeinen werd wijnbouw gemeengoed in Portugal.
In het begin van de twintigste eeuw kregen de eerste wijngebieden een DOC maar lange tijd daarvoor daarvoor kende men al de versterkte wijnen uit Madeira en de Douro.
Na de toetreding van Portugal in 1986 tot de EU onderging de wijnbouw grote veranderingen die ten goede kwamen aan de kwaliteit van de Portugese wijn.
De wijnbouw
Hebben de Portugezen in hun wijngaarden altijd traditioneel gewerkt met oa hun field blends, in hun kelders maken ze tegenwoordig gebruik van de modernste technische middelen en de nieuwste inzichten op het gebied van vinificatie. Men weet dat ze juist mee moeten gaan om hun positie in de wijnwereld uit te kunnen bouwen. De tijd van de traditionele wijn productie is dan ook echt helemaal voorbij. Eerder heeft de afgelopen twintig jaar de Portugese wijnbouw een ware revolutie ondergaan. Niet alleen in de nieuwe, opkomende gebieden als Alentejo en Ribatejo, maar ook in die met een lange historie, zoals Dão. Er wordt volop geëxperimenteerd met allerlei moderne technieken.
Portugal heeft dan nu zijn echte ster wijnmakers zoals Dirk Niepoort of Christiano von Zeller bijvoorbeeld. Eigenlijk zijn het een soort van Nieuwe wereld wijnen, maar dan uit Europa. Dit zorgt er voor dat de wijnen niet alleen karakteristiek zijn, maar ook lekker om te drinken. Doe eens gek ,en bestel eens wat Portugees bij ons
De appellations
Portugal heeft een overzichtelijk systeem van gecontroleerde herkomstbenamingen ontwikkeld volgens Europees model. Portugal kent vier categorieën wijn: Vinho de Mesa, Vinho Regional, IPR, en DOC
Vinho de Mesa
Dit is een eenvoudige tafelwijn zonder herkomstbenaming, die mag worden opgebouwd uit alle mogelijke West-Europese wijnen (meestal van Portugese origine) en uit verschillende oogstjaren. Deze wijnen zien we steeds minder en al helemaal niet in Nederland.
Vinho Regional/Indicação Geográfica Protegida (IGP)
Een regionale wijn die afkomstig mag zijn uit een veel grotere streek. Deze wijnen hebben veel minder strenge eisen en komen overeen met een Vin de Pays/ IGP in Frankrijk. Bij deze type wijn is er een veel grotere keuzemogelijkheid aan cultivars, die soms zelfs van buitenlandse origine mogen zijn.
IPR
In het Portugees betekent IPR Indicação de Proveniência Regulamentada, een aanduiding voor een wijn die volgens geldende regels afkomstig is uit een bepaalde goed omschreven regio.
Deze klasse is eigenlijk een soort van wachtkamer om in de toekomst naar een DOC gepromoveerd te worden. Meestal bezit een IPR gebied een commissie die de regels vaststelt en controleert of een wijn voldoet aan de gestelde eisen: gebruikte cultivars, maximum opbrengst per hectare en opslagduur.
DOC/DOP
Het land kent twaalf regio’s met wijnen die een Denominação de Origem Controlada, kortweg DOC, dragen. Dit zijn vanzelfsprekend de wijnen met een gecontroleerde herkomstbenaming. DOC wijnen moeten een speciaal “selo de garantia” dragen (meestal een papieren strip over de kurk) die na keuring wordt verleend door een regionale commissie of door het Instituto da Vinha e do Vinho in Lissabon. Bij sommige DOC wijnen staat het garantiezegel op de achterzijde van het hoofdetiket.
Van noord naar zuid gaat het om de volgende regio’s:
- Vinho Verde
- Douro en Porto
- Tavora-Varosa
- Bairrada
- Dão
- Beira Interior
- Estremadura
- Ribatejo
- Setubal
- Alentejo
- Algarve
- Madeira
Sommige ervan zijn onderverdeeld in subgebieden of afzonderlijke DOC’s.
Terroir
De bodem wisselt onderling uiteraard van en binnen de DOC’s. We komen allerlei bodem soorten tegen: uit zand, klei, kalk in bijvoorbeeld Bairraida , verweerde graniet in Dao, en leisteen in de Douro.
Klimaat
Van noord naar zuid en van west naar oost heeft het klimaat grote regionale verschillen. We spreken hier echt over zeer verschillende meso-klimaten. In het noorden heerst een zeeklimaat met zeer veel regen hetgeen resulteert in alcoholarme wijnen met vrij hoge zuren (Vinho Verde en Bairrada), gaande naar het zuiden wordt de regenval steeds minder en stijgt de zomertemperatuur tot grote hitte. Ook van west naar oost neemt de regenval af en komen we geleidelijk in een continentaal klimaat terecht. In de Algarve heerst een subtropisch klimaat met weinig regen. Hier komen dan ook matige wijnen vandaan welke lokaal meestal op de golfcourse wordt opgedronken.
Een kakafonie van druivenrassen
Zeer veel druivenrassen worden verbouwd in Portugal. De meeste van hen zijn lokaal en inheems. De naamgeving van deze rassen is soms een echte warboel omdat voor één ras vele synoniemen bestaan. Bekende druiven zijn Touriga Nacional, Touriga Francesca, Touriga Franca, Trincadeira , donzelinho en Baga voor rood, Alvarinho, Antao Vaz, Bical, Sercial, Malvasia, Rabigato en Loureiro voor witte wijnen. Er worden 100 verschillende gebruikt en vaak ook nog lukraak door elkaar heen geplant in de wijngaard.
Alle wijntypes
In principe kent men in Portugal verschillende soorten wijnen “Vinhos “en vermelden dat ook vaak oo het etiket:
- jonge en snel drinkbare wijnen, de vinhos verdes
- oudere wijnen met een bepaalde opslagduur, de vinhos maduros
- met alcohol versterkte wijn zoals Port, Madera, Carcavelos en Moscatel de Setúbal, de vinhos generosos
- rode wijnen , de vinhos tintos
- witte wijnen, de vinho brancos
- roséwijnen, de vinhos rosados
- eenvoudige tafelwijn, de vinhos de consumo
- mousserende wijnen, de vinhos espumosos en vinhos espumantes
Portugese wijnen kunnen ook “garrafeira”of “reserva” vermelden op het etiket hoewel we deze benamingen steeds minder zien. Een garrafeira moet afkomstig zijn van één zeer goed oogstjaar en één procent meer alcohol bevatten dan voorgeschreven door de DOC. (hoewel we daar tegenwoordig echt niet meer op zitten te wachten)
Een reserva moet afkomstig zijn van één goed oogstjaar en minimaal één jaar op fust en één jaar op fles hebben gelegen. Het alcoholgehalte met minimaal een half procent hoger zijn dan is voorgeschreven.
